TÜRKÄ°YE CUMHURÄ°YETÄ° ANAYASASI
Kanun Numarası : 2709
Kabul Tarihi : 18/10/1982
Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 9/11/1982 Sayı:17863 (Mükerrer)
Madde 25 – Herkes, düÅŸünce ve kanaat hürriyetine sahiptir.
Her ne sebep ve amaçla olursa olsun kimse, düÅŸünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; düÅŸünce kanaatleri sebebiyle kınanamaz ve suçlanamaz.
VIII. DüÅŸünceyi açıklama ve yayma hürriyeti
Madde 26 – Herkes, düÅŸünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya baÅŸka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bu hürriyet resmi makamların müdahalesi olmaksızın haber veya fikir almak ya da vermek serbestliÄŸini de kapsar. Bu fıkra hükmü, radyo, televizyon, sinema veya benzeri yollarla yapılan yayımların izin sistemine baÄŸlanmasına engel deÄŸildir.
Bu hürriyetlerin kullanılması, (Ek ibare: 3/10/2001-4709/9 md.) millî güvenlik, kamu düzeni, kamu güvenliÄŸi, Cumhuriyetin temel nitelikleri ve Devletin ülkesi ve milleti ile bölünmez bütünlüÄŸünün korunması, suçların önlenmesi, suçluların cezalandırılması, Devlet sırrı olarak usulünce belirtilmiÅŸ bilgilerin açıklanmaması, baÅŸkalarının ÅŸöhret veya haklarının, özel ve aile hayatlarının yahut kanunun öngördüÄŸü meslek sırlarının korunması veya yargılama görevinin gereÄŸine uygun olarak yerine getirilmesi amaçlarıyla sınırlanabilir.
Haber ve düÅŸünceleri yayma araçlarının kullanılmasına iliÅŸkin düzenleyici hükümler, bunların yayımını engellememek kaydıyla, düÅŸünceyi açıklama ve yayma hürriyetinin sınırlanması sayılmaz.
Basın ve yayımla ilgili hükümler
A. Basın hürriyeti
Madde 28 – Basın hürdür, sansür edilemez. Basımevi kurmak izin alma ve mali teminat yatırma ÅŸartına baÄŸlanamaz.
Devlet, basın ve haber alma hürriyetlerini saÄŸlayacak tedbirleri alır. Basın hürriyetinin sınırlanmasında, Anayasanın 26 ve 27 nci maddeleri hükümleri uygulanır.
Devletin iç ve dış güvenliÄŸini, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüÄŸünü tehdit eden veya suç iÅŸlemeye ya da ayaklanma veya isyana teÅŸvik eder nitelikte olan veya Devlete ait gizli bilgilere iliÅŸkin bulunan her türlü haber veya yazıyı, yazanlar veya bastıranlar veya aynı amaçla, basanlar, baÅŸkasına verenler, bu suçlara ait kanun hükümleri uyarınca sorumlu olurlar. Tedbir yolu ile dağıtım hakim kararıyle; gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunun açıkça yetkili kıldığı merciin emriyle önlenebilir. Dağıtımı önleyen yetkili merci, bu kararını en geç yirmidört saat içinde yetkili hakime bildirir. Yetkili hakim bu kararı en geç kırksekiz saat içinde onaylamazsa, dağıtımı önleme kararı hükümsüz sayılır.
Yargılama görevinin amacına uygun olarak yerine getirilmesi için, kanunla belirtilecek sınırlar içinde, hakim tarafından verilen kararlar saklı kalmak üzere, olaylar hakkında yayım yasağı konamaz.
Süreli veya süresiz yayınlar, kanunun gösterdiÄŸi suçların soruÅŸturma veya kovuÅŸturmasına geçilmiÅŸ olması hallerinde hakim kararıyla; Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüÄŸünün, milli güvenliÄŸin, kamu düzeninin, genel ahlakın korunması ve suçların önlenmesi bakımından gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunun açıkça yetkili kıldığı merciin emriyle toplatılabilir. Toplatma kararı veren yetkili merci, bu kararını en geç yirmidört saat içinde yetkili hakime bildirir; hakim bu kararı en geç kırksekiz saat içinde onaylamazsa, toplatma kararı hükümsüz sayılır.
Süreli veya süresiz yayınların suç soruÅŸturma veya kovuÅŸturması sebebiyle zapt ve müsaderesinde genel hükümler uygulanır.
Türkiye’de yayımlanan süreli yayınlar, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüÄŸüne, Cumhuriyetin temel ilkelerine, milli güvenliÄŸe ve genel ahlaka aykırı yayımlardan mahkum olma halinde, mahkeme kararıyla geçici olarak kapatılabilir. Kapatılan süreli yayının açıkça devamı niteliÄŸini taşıyan her türlü yayın yasaktır; bunlar hakim kararıyla toplatılır.
B. Süreli ve süresiz yayın hakkı
Madde 29 – Süreli veya süresiz yayın önceden izin alma ve mali teminat yatırma ÅŸartına baÄŸlanamaz.
Süreli yayın çıkarabilmek için kanunun gösterdiÄŸi bilgi ve belgelerin, kanunda belirtilen yetkili mercie verilmesi yeterlidir. Bu bilgi ve belgelerin kanuna aykırılığının tesbiti halinde yetkili merci, yayının durdurulması için mahkemeye baÅŸvurur.
Süreli yayınların çıkarılması, yayım ÅŸartları, mali kaynakları ve gazetecilik mesleÄŸi ile ilgili esaslar kanunla düzenlenir. Kanun, haber, düÅŸünce ve kanaatlerin serbestçe yayımlanmasını engelleyici veya zorlaÅŸtırıcı siyasal, ekonomik, mali ve teknik ÅŸartlar koyamaz.
Süreli yayınlar, Devletin ve diÄŸer kamu tüzelkiÅŸilerinin veya bunlara baÄŸlı kurumların araç ve imkanlarından eÅŸitlik esasına göre yararlanır.
C. Basın araçlarının korunması
Madde 30- (DeÄŸiÅŸik: 7/5/2004-5170/4 md.)
Kanuna uygun ÅŸekilde basın iÅŸletmesi olarak kurulan basımevi ve eklentileri ile basın araçları, suç aleti olduÄŸu gerekçesiyle zapt ve müsadere edilemez veya iÅŸletilmekten alıkonulamaz.
D. Kamu tüzel kiÅŸilerinin elindeki basın dışı kitle haberleÅŸme araçlarından yararlanma hakkı
Madde 31 – KiÅŸiler ve siyasi partiler, kamu tüzel kiÅŸilerinin elindeki basın dışı kitle haberleÅŸme ve yayım araçlarından yararlanma hakkına sahiptir. Bu yararlanmanın ÅŸartları ve usulleri kanunla düzenlenir.
(DeÄŸiÅŸik: 3/10/2001-4709/11 md.) Kanun, millî güvenlik, kamu düzeni, genel ahlâk ve saÄŸlığın korunması sebepleri dışında, halkın bu araçlarla haber almasını, düÅŸünce ve kanaatlere ulaÅŸmasını ve kamuoyunun serbestçe oluÅŸmasını engelleyici kayıtlar koyamaz.
Düzeltme ve cevap hakkı
Madde 32 – Düzeltme ve cevap hakkı, ancak kiÅŸilerin haysiyet ve ÅŸereflerine dokunulması veya kendileriyle ilgili gerçeÄŸe aykırı yayınlar yapılması hallerinde tanınır ve kanunla düzenlenir. Düzeltme ve cevap yayımlanmazsa, yayımlanmasının gerekip gerekmediÄŸine hakim tarafından ilgilinin müracaat tarihinden itibaren en geç yedi gün içerisinde karar verilir.
B. Toplantı ve gösteri yürüyüÅŸü düzenleme hakkı
Madde 34 – (DeÄŸiÅŸik: 3/10/2001-4709/13 md.)
Herkes, önceden izin almadan, silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüÅŸü düzenleme hakkına sahiptir. Toplantı ve gösteri yürüyüÅŸü hakkı ancak, millî güvenlik, kamu düzeni, suç iÅŸlenmesinin önlenmesi, genel saÄŸlığın ve genel ahlâkın veya baÅŸkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması amacıyla ve kanunla sınırlanabilir.
Toplantı ve gösteri yürüyüÅŸü düzenleme hakkının kullanılmasında uygulanacak ÅŸekil, ÅŸart ve usuller kanunda gösterilir.
